حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری با مهم‌تر دانستن «مسأله‌ی پس از برجام» از «مسأله‌ی برجام» نکات مهمی را درباره‌ی موضوعات جاری مسئله‌ی هسته‌ای در دو سرفصل اشاره شده دسته‌بندی و بیان کردند. در جدول زیر موضوعاتی که ایشان ذیل هر کدام از این دو سرفصل مطرح نمودند، مرور شده است.
به نظر من مسئله‌ی بعد از برجام، از مسئله‌ی برجام مهم‌تر است. رهبر انقلاب ۹۴/۰۶/۱۲
۱
مسئله برجام
بررسی برجام در مجلس شورای اسلامی
در مسئله‌ى برجام ما آنچه نظرمان بود و باید عرض بکنیم، در خلال این ایّام - چه پیش از اینکه این توافق انجام بگیرد، چه بعد از آنکه این توافق انجام گرفته است - عرض کرده‌ایم. یک بحثى که امروز وجود دارد بحث مجلس است؛ وضع حقوقى و قانونى و مانند اینها را کسانى که اهل این مسائل هستند باید بررسى کنند و ببینند که اقتضائات حقوقى و آنچه الزامات حقوقى این مسئله است چیست و طبق همان بایست عمل بشود؛ ما وارد آن نمیشویم. لکن آنچه از نگاه کلّى من عرض میکنم - که به آقاى رئیس جمهور هم این را عرض کرده‌ام - [این است که] به نظر ما مصلحت نیست که ما مجلس را از این قضیّه برکنار بداریم؛ چون قضیّه‌اى است که بالاخره دو سال است که کشور به‌طور کلّى متوجّه به آن است و حالا هم به یک نتایجى رسیده؛ [پس] باید مجلس وارد بشود. حالا مجلس چه بکند؟ بنده هیچ توصیه‌اى ندارم به مجلس شوراى اسلامى که با این چه‌جورى عمل بکند. اوّلاً نوع تصمیم‌گیرى چه‌جورى باشد؟ به‌نحو تصویب یا رد باشد، یا به‌نحو دیگرى تصمیم‌گیرى کنند؟ آیا رد کنند، آیا تصویب کنند؟ بنده هیچ توصیه‌اى ندارم. نظر متَّبَع، نظر نمایندگان ملّت است در مجلس و اینکه [مجلس] چه بکند، چه نکند را ما عرض نمیکنیم. ما معتقدیم که بالاخره خوب است مجلس را برکنار نکنیم و نمایندگان ملّت باید تصمیم بگیرند.
۱
مسائل پس از برجام
اظهارات آمریکایی‌ها درباره‌ی تحریمها و موضع‌گیری دولت در قبال آن
مسئولین آمریکایى خیلى بد حرف میزنند؛ باید تکلیف این حرفها روشن بشود؛ بالاخره [یک] طرف قضیّه ما هستیم، یک طرف هم آمریکایى‌ها هستند. یک بار میگویند که چهارچوب تحریمها حفظ خواهد شد؛ پس ما نشسته‌ایم این چند وقت، براى چه صحبت کرده‌ایم؟ صحبت کردیم که چهارچوب تحریمها برداشته بشود، تحریمها برداشته بشود. قرار است که چهارچوب تحریمها حفظ بشود! حالا من نمیدانم معناى «چهارچوب تحریمها حفظ بشود» چیست؟ ممکن است باز این را هم یک جور معنا کنند امّا آنچه از این حرف برمى‌آید، درست مخالف آن علّتى است که ما رفتیم براى مذاکره؛ والّا ما چرا مذاکره کنیم! ما داشتیم کار خودمان را میکردیم؛ نوزده هزار سانتریفیوژ ما درست کرده بودیم، میتوانستیم در مدّت نه‌چندان بلندی آن را برسانیم به پنجاه هزار سانتریفیوژ یا شصت هزار سانتریفیوژ؛ هیچ مشکلی برای ما وجود نداشت که این کار را بکنیم؛ [سوخت] بیست درصد را تولید میکردیم، میتوانستیم ادامه بدهیم؛ تحقیق و توسعه را انجام میدادیم، همچنان به همان شکل و با همان سرعت میتوانستیم انجام بدهیم؛ و همچنین بقیّه‌ی چیزها را. اینکه نشستیم مذاکره کردیم، در بعضى از موارد کوتاه آمدیم، یک امتیازاتى دادیم، عمدتاً براى این بود که تحریمها برداشته بشود؛ اگر بنا است تحریمها برداشته نشود، پس معامله‌اى وجود ندارد، دیگر اصلاً این معنا ندارد. مسئولین این را باید مشخّص کنند و نگویند که مثلاً او براى قانع کردن رقباى داخلى خودش این حرف را میزند. بله، دعوایى که در آمریکا هست، دعواى واقعى است؛ بنده عقیده ندارم که دعواى صورى و ظاهرى است، واقعاً اختلاف دارند، علّت اختلافشان هم براى ما روشن است؛ لکن به‌هرحال آنچه رسماً گفته میشود، پاسخ لازم دارد؛ اگر پاسخ داده نشود همان تثبیت خواهد شد.
۲
اگر به جای برداشتن تحریمها آنها را تعلیق کنند، اقدامات ما هم تعلیقی خواهد بود نه اساسی
مشخّص است که تحریمهاى اقتصادى باید برداشته شود؛ گفتیم هم فوراً! حالا «فوراً» را معنا کردند، ما هم حرفى نزدیم، اشکال ندارد؛ دوستان ما در اینجا آن «فوراً» را به یک شکلى معنا کردند، یک ترتیبى برایش انتخاب کردند، ما هم مخالفتى نکردیم. لکن بالاخره [تحریمها] باید برداشته بشود، توقّف تحریم نداریم، تعلیق تحریم نداریم؛ اگر آنها تعلیق میکنند، خب پس ما هم اینجا تعلیق میکنیم، اگر این‌جور است ما اقدام اساسى روى زمین چرا انجام بدهیم؛ بنابراین [منظور] لغو تحریمها است. البتّه در بعضى از موارد گفتند که لغو دست دولت آمریکا که طرف مذاکره‌ى ما است، نیست؛ آنها را گفتند که متوقّف میکنیم و از حقوق قانونى خودمان استفاده میکنیم و کارهایى از این قبیل؛ امّا آن چیزهایى که دست خود دولت آمریکا است یا آنچه دست دولتهاى اروپایى است، آنها به‌طور کامل [باید برداشته شود] .
۳
برآورده نشدن انتظار آمریکا مبنی بر تغییر رفتار ایران
از جمله‌ى حرفهایى که میزنند این است که ما انتظار داریم که مسئولین جمهورى اسلامى یا دولت جمهورى اسلامى، کارى متفاوت انجام بدهد! متفاوت یعنى چه؟ متفاوت از چه؟ متفاوت از گذشته‌ى جمهورى اسلامى؟ نخیر، چنین چیزى اتّفاق نمى‌افتد؛ متفاوت، یعنى از ارزشهاى اسلامى عبور کردن، یعنى پایبندى به احکام اسلامى را از دست دادن؛ معناى متفاوت از نظر آنها این است؛ چنین اتّفاقى نمى‌افتد. نه دولت، نه مجلس، نه مسئولین مطلقاً چنین کارى را نمیکنند و [اگر] کسى هم بخواهد چنین کارى را بکند، مردم از او قبول نمیکنند، نظام جمهورى اسلامى قبول نمیکند و چنین چیزى معنى ندارد. منظورشان از متفاوت این است که [ایران] وارد چهارچوب سیاستهاى آمریکا در این منطقه بشود؛ ... از جمله‌ى حرفهایى که میزنند و ما را حسّاس میکند، این است که میگویند برجام فرصتهایى را - هم در داخل ایران و هم در بیرون از ایران و در منطقه - در اختیار آمریکا قرار داده؛ این را آمریکایى‌ها میگویند و جزو حرفهاى آنها است. عرض من به دوستانمان در دولت و در مسئولیّتهاى گوناگون این است که اجازه‌ى این فرصت‌طلبى را در داخل مطلقاً به آمریکا ندهید؛ در خارج هم تلاش کنید که این فرصتها در اختیار آمریکا قرار نگیرد.
۴
برنامه‌ریزی دولت برای اقتصاد مقاومتی
مسائل اقتصادى مسئله‌ى مهمّى است. ما از برادرانمان در دولت خواهش کردیم که یک برنامه‌ى جامعِ عملیّاتى و کاربردى براى تحقّق سیاستهاى مقاومت اقتصادى تهیّه کنند؛ این را ما، هم در جلسه‌ى با هیئت دولت گفتیم، هم به آقاى رئیس جمهور محترم گفتیم؛ و انتظار داریم که ان‌شاءالله این تهیّه بشود. اقتصاد مقاومتى قابل تجزیه نیست که ما بگوییم این بخش از آن را عمل میکنیم؛ نه، یک کل است، یک مجموعه‌ى کامل است که اجزاى آن مکمّل یکدیگر هستند؛ یک برنامه‌ى عملیّاتى واحد لازم دارد که به همه‌ى اجزاى آن برسد. البتّه برادرانمان در دولت این همّت و نیّت را دارند، تلاش هم ان‌شاءالله خواهند کرد و این کار تحقّق پیدا میکند. اگرچنانچه این اتّفاق بیفتد، براى ما هیچ اهمّیّتى ندارد که آن مقدار پولى که به ایران برمیگردد مثلاً صد میلیارد دلار است یا پنج میلیارد دلار؛ یعنى واقعاً اهمّیّت این در درجه‌ى بعد قرار میگیرد. البتّه آنچه ما از دنیا طلبکاریم، آنچه در دست دیگران داریم - که تاکنون به نحو ظالمانه‌اى جلوى آن گرفته میشده - باید مورد استفاده‌ى ما قرار بگیرد، در این بحثى نیست امّا اهمّیّت تحقّق اقتصاد مقاومتى که اصلاً هم متوقّف به این پولهاى خارجىِ به این شکل و با این شدّت نیست، بیشتر از همه‌ى اینها است.
۵
آمادگی نیروهای مؤمن برای مقابله با جهت‌گیری دشمن
نیروهاى مؤمن ما در سرتاسر کشور بدانند که حرکت، به‌سمت اهداف و آرمانهاى اسلامى است؛ در این هیچ تردیدى نیست. و همه خودشان را آماده نگه بدارند، همه آماده باشند؛ نیروهاى مؤمن، نیروهاى اصیل و معتقد در سرتاسر کشور - که بحمدالله اکثریّت قاطع این کشور را هم تشکیل میدهند - آماده‌به‌کار باشند. آماده‌به‌کار به معناى آماده‌ى جنگ نیست؛ یعنى هم آماده‌ى کار اقتصادى باشند، هم آماده‌ى کار فرهنگى باشند، هم آماده‌ى کار سیاسى باشند، هم آماده‌ى حضور در میدانها و عرصه‌هاى مختلف باشند؛ آماده باشند، ما همه باید آماده باشیم. در مقابل این جهت‌گیرى‌هاى دشمنان - که دشمنان ما شب‌وروز نمى‌شناسند - ما هم بایستى شب و روز نشناسیم و همه آماده باشیم.
